9
Đệm
điệu SLOW
MƯA
HỒNG (Trịnh Công Sơn)
Trong những bài trước,
chúng ta đă bàn về cách đệm những bài
nhịp 3 (Valse, Boston) và nhạc cộng đồng -
nhịp 2, hôm nay tôi sẽ viết về một
lối đệm tổng quát rất thông dụng
với các bài nhạc Việt, nhất là để
đệm những bài nhạc Trịnh Công Sơn, có
tiết điệu Slow du dương.
Đây là những bài nhạc thuộc nhịp có 2 hay 4
phách và chúng ta sẽ áp dụng lối đệm
“nhân 3” nghĩa là sẽ đánh 3 “khảy” cho
mỗi phách. Hăy trở lại với thí dụ
đệm bài MƯA HỒNG như sau:
Xem lại bài trước, những hợp âm tay trái
trong bài là:
C Am F G7 G7 F G7 C G7
G7
C Am F G7 C G7 C G7 C
C
C Am F G7 Em Am F
Dm Dm G7 C C
C Am F G7 G7 F G7 Am Dm G7
C Am F G7 C G7 C G7 C
C
Cách đệm chính cho tay mặt:
Bài này có thể đệm toàn bài theo cách căn
bản “nhân 3” như sau:
1 (dùng các ngón p – i - m – a - m -
i )
Hợp âm Do trưởng (C)
Đếm 1 2 3
4 5
6
E------------------------0------------------
B-----------------1--------- --1------------
G-----------0-----------------------0------
D------------- ------------------------------
A-----3-------------------------------------
E-------------------------------------------
Nói chung th́ với mỗi hợp âm, ta sẽ dùng
ngón cái để đàn nốt bass mang tên chủ âm,
rồi sau đó dùng 3 ngón i,m,a để đàn 3 dây
trên
Để dạo đàn th́ có thể đệm tay
mặt theo cách trên và đàn vài hợp âm căn
bản như :
1) C G7 C
hoặc
2) C Am F G7
hoặc dùng câu kết
3) C Am F G7 C
G7 C G7 C
Sau đó tiếp theo phần chính của bài nhạc
:
Trời ươm NẮNG (C) cho mây HỒNG (Am)
Mây qua MAU (F) em nghiêng SẦU (G7)
C̣n mưa XUỐNG (G7) như hôm NÀO (F)
Em đến THĂM (G7) mây âm thầm (C)
Mang gió LÊN (G7) - (G7)
Người ngồi ĐÓ (C) trông mưa NGUỒN (Am)
Ôi yêu THƯƠNG (F) nghe đă BUỒN (G7)
Ngoài kia LÁ (C) như vẫn XANH (G7)
Ngoài sông VẮNG (C) nước dâng LÊN (G7)
Hồn muôn TRÙNG (C) – (C)
ĐIỆP KHÚC
Này em đă KHÓC (C) chiều mưa đỉnh CAO (Am)
- (F)
C̣n ǵ nữa ĐÂU (G7) sương mù đă LÂU (Em)
Em đi VỀ (Am) chiều mưa ướt áo (F)
Đường phượng BAY (Dm) mù không lối VÀO
(Dm)
Hàng cây LÁ (G7) xanh gần với NHAU (C) - (C)
Người ngồi XUỐNG (C) mây ngang ĐẦU (Am)
Mong em QUA (F) bao nhiêu CHIỀU (G7)
Ṿng tay ĐĂ (G7) xanh xao nhiều (F)
Ôi tháng NĂM (G7) gót chân M̉N (Am)
Trên phiếm DU ( Dm) - (G7)
Người ngồi XUỐNG (C) xin mưa ĐẦY (Am)
Trên hai VAI (F) cơn đau DÀI (G7)
Người nằm XUỐNG (C) nghe tiếng RU (G7)
Cuộc đời ĐÓ (C) có bao LÂU (G7)
Mà hững HỜ (C) - (C)
Sau khi đă nắm vững cách đệm căn
bản trên đây, muốn làm cho phần đệm
phong phú hơn th́ có mấy cách nhỏ sau đây:
1. Thay đổi cách đệm
ở đoạn ĐIỆP KHÚC
Này em đă KHÓC (C) chiều mưa đỉnh CAO (Am)
- (F)
C̣n ǵ nữa ĐÂU (G7) sương mù đă LÂU (Em)
Em đi VỀ (Am) chiều mưa ướt áo (F)
Đường phượng BAY (Dm) mù không lối VÀO
(Dm)
Hàng cây LÁ (G7) xanh gần với NHAU (C) - (C)
Vẫn dùng cách “nhân 3” để có 6 “khảy”
cho mỗi hợp âm, nhưng nay ta sẽ đàn 4
“khảy” đầu và không đàn 2 “khảy”
5 & 6
Dùng p - p - i - ma
Đếm 1 2 3
4 5
6
E------------------------0------------------
B------------------------1-- ----------------
G-----------------0-------------------------
D----------- 2-------------------------------
A-----3-------------------------------------
E-------------------------------------------
(Ghi nhớ: Hễ mỗi lần hát chữ HOA th́
phải nhập với phần đệm đầu
mỗi hợp âm, dùng ngón cái)
Hoặc :
Đánh trải 4 “khảy” bằng ngón cái
Đếm 1 2 3
4 5
6
E-----0-----0-----0------0------------------
B-----1-----1-----1------1-- ----------------
G-----0-----0-----0------0------------------
D-----2----- 2-----2------2------------------
A-----3-----3-----3------3------------------
E---------------------------------------------
2. Chạy BASS
Một cách thứ hai thường hay dùng để
“thay đổi không khí” là lối “chạy
bass”. Nói vắn tắt th́ khi đệm, ta có
thể thay thế “trải” cuối của một
hợp âm bằng một nốt “bắt cầu”
đưa đến nốt bass của hợp âm
kế tiếp. Nốt bắt cầu này có
thể cao hay thấp hơn tùy thuộc vào nốt
bass của hợp âm trước.
Thí dụ trong bài Mưa Hồng có 3 hợp âm đi
liền nhau : C Am F th́ trước
khi qua Am, ta đàn “khảy” 6 của hợp âm trước
là nốt “chạy bass” Si (B). Sau đó trước
khi qua hợp âm F , ta “chạy bass” với nốt
Sol (G) .
Kết quả sẽ như sau:
Đếm 1 2 3 4 5 6 1
2 3 4 5 6 1 2 3
4 5 6
E-----------------0---------------------0-------------------------1-----
B-------------1------1--------------1------1-----------------1------1--
G----
-----0---------------------2-------------------------2-------------
D--------
----------------------------------------------------------------
A-----3-----
------------2---0-------------------------------------------
E---------------
--------------------------------3---1--------------------
Tương tự như vậy, nếu hai hợp âm
kế nhau là Am C th́ nốt “chạy bass”
sẽ là Si (B) để khi đàn th́ sẽ nghe các
nốt bass là A - B - C như
từng bước thang lên xuống đều đặn
rất êm tai.
Sau này khi đàn khá hơn, bạn có thể thử
“chạy bass” 2 nốt bằng cách thay thế
“khảy” 5 và 6. Thí dụ từ Am qua C ,
thay 2 “khảy” 5 & 6 của Am bằng hai nốt
A, B và khi đàn th́ sẽ nghe là A --- A-B-C
----
Cách đệm SLOW này có thể dùng để đệm
những bài SLOW ROCK, tuy nhiên nếu muốn nghe cho
đúng “mùi” Slow Rock th́ phải đàn một “đơn
vị” không phải gồm 6 “khảy” mà là 12
“khảy” như sau:
Đếm 1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11
12 1
E---------0---0---0---0-----------0---0---------------------
B---------1- --1---1---1-----------1---1--------------------
G---------0---0---0---0------ 0----------------------0-------
D--------------------------2----------------1 ---2------------
A-----3------------------------------------------------- -3--
E------------------------------------------------------------
Ghi chú
Bài này
thuộc nhịp 2 ( có 2 phách trong mỗi ô nhịp )
và ḿnh dùng cách " nhân 3 " do đó mỗi
nhịp sẽ luôn luôn có 6 "khảy"
Ở đoạn đầu th́ ḿnh đàn cả 6
khảy, tuy nhiên khi qua điệp khúc, tuy vẫn
khảy 6 lần trong mỗi ô nhịp, th́ chỉ
đàn 4 "khảy" đầu mà thôi . Khi
đếm qua khảy 5 và 6 th́ không đàn ( như có
dấu lặng ở 2 khảy này)
Như đă viết, sau t́m ra số phách trong
mỗi ô nhịp của 1 bài nhạc , ta có thể
chọn 1 trong 3 cách là : nhân 1 , nhân 2, hoặc nhân 3
để t́m ra số phách trong mỗi ô nhịp
của bài nhạc này. Ta có thể đệm bài
Mưa Hồng bằng cách " nhân một " , nghĩa
là mỗi ô nhịp chỉ cần đánh trải
hợp âm 2 lần ( cách này dễ đàn nhất ) .
Khó hơn th́ dùng "nhân 2 " và khó hơn
nữa là cách "nhân 3". Sở dĩ bài này
tôi đề nghị chọn cách "nhân 3"
một phần cũng v́ trong bài nhạc có nhiều
nhóm 3 nốt (liên ba) cho mỗi phách.
Khi qua điệp khúc th́ ḿnh cần thay đổi cách
đệm "để thay đổi không khí"
. Muốn đổi qua cách "nhân 2" để
đệm đoạn này cũng được, không
ai cấm . Tuy nhiên nếu đệm đoạn
đầu "nhân ba" rồi sang đoạn
điệp khúc lại "nhân hai" th́ bài
nhạc sẽ chậm lại. Thông thường
điệp khúc là đoạn "cao điểm",
do đó ḿnh phải đệm sao cho dồn dập
hơn . V́ vậy mà tôi đề nghị cách
vẫn giữ "nhân 3 " nhưng đánh 4
trải rồi nghỉ 2 trải . Khi đánh 4
"trải" có thể theo cách p - i - m - am -nghỉ
- nghỉ , hoặc có thể dùng ngón cái
khảy toàn hợp âm 4 lần rồi nghỉ -
nghỉ
Khi thấy 2 hợp âm ghi liền nhau , như (C) - (C)
, th́ đây có nghĩa là đến cuối câu
nhạc nên ca sĩ ngân dài rồi nghỉ lấy hơi
để qua đoạn sau . Tại đây ḿnh
phải đệm thêm 1 ô nhịp với hợp âm
thứ nh́ đă ghi
Viết
thêm về “chạy
bass” :
Lấy thí
dụ chuỗi 3 hợp âm Am - C - D ( đệm bài
House of the Rising Sun) và chú ư tới những nốt
đệm của 2 hợp âm Am và C.
Theo cách đệm căn bản th́ :
Am sẽ đàn A - A - C - E - C - A ( dây 5-3-2-1-2-3 )
C sẽ đàn C - G - C - E - C - G (dây
5-3-2-1-2-3)
Có thể "chạy bass" bằng cách
1) Thay thế "khảy" 6 (nốt A dây 3)
bằng nốt B (bấm 2, dây 5)
2) Thay thế "khảy" 5 và 6 nghĩa là đổi
2 nốt C (dây 2) và A (dây 3) ở trên, bằng A (không
bấm, dây 5) và B ( bấm 2, dây 5)
Bạn có thể nghe thí dụ không chạy bass và 2
thí dụ chạy bass sau đây:
http://hanvota.com/nhac/guitar/dem/chaybass.mid
Đánh
rải hợp âm:
Muốn đánh rải th́ có nhiều cách, giản
dị nhất là dùng ngón cái hoặc ngón trỏ .
Ngoài ra bạn c̣n có thể :
a) Dùng ngón cái nắm vào ngón trỏ theo kiểu
“quạt trả” .
b) Dùng miếng khảy đàn (mediator) cầm
giữa ngón cái & ngón trỏ
c) Dùng 2 ngón trỏ hoặc rasguedo (kỹ thuật
flamenco) : đánh trải bằng các ngón út-a-m-i từ
dây 6 đến dây 1 v.v…
Tất cả các cách trên đây đều tùy
thuộc vào bài nhạc ḿnh cần đệm. Chẳng
hạn như khi phải đệm cho một nhóm
bạn bè hợp ca một bài nhạc hùng như
“Nối Ṿng Tay Lớn” th́ không thể nào dùng
lối “finger picking” p-ami v.v… v́ tiếng đàn
sẽ bị át mất. Lúc ấy bạn cần
đánh rải thật mạnh bằng các cách a,b,hay
c trên đây